Avangard Dans Nasıl Bir Şey Olabilir?

·         Düşünce dansı öncüdür ve henüz tam gerçekleştirilmemiştir. Bu nedenle, bu alanda tümdengelim, uygulanacak yöntem olacaktır. Ancak didaktik, yani ‘meli’cilik geçersizdir, hatta ahlaki çıkarsamacılık bile geçersizdir. Yalnızca elimizde tümevarım yapacak denli malzeme henüz birikmedi.

·         Sanatsal açıdan çokdallıdır. Çokdisiplinli ve disiplinlerarasıdır.

·         Sinestezi-simülasyon sentezini / praksisini dener. Bu şu demektir: Nasıl ki uçuş simülasyonu gerçek kadar duygusal tepki yaratıyorsa, sinestezi simülasyonu da 5 duyu-dilin tüm 2’li, 3’lü, 4’lü, 5’lü permütasyonlarını yaratır. Bu gösteri akış çizelgesinin tümelidir.

·         Mimesis-temsil-simülasyon (farklı kültürel modlarda sanatın işlevi olarak) sentezini / praksisini yaratır. (n=3+1)

·         Düş-hayal-trans sentezini / praksisini yaratır. (n=3+1)

·         Mimesis-temsil-simülasyon sentezi / praksisi ile ve ayrı ayrı öğeleriyle; düş-hayal-trans sentezinin ve ayrı ayrı öğelerinin sentezini / praksisini dener. (n > 100)

·         Işık heykel ve 4 boyutlu dans gibi epsilon örnekleri görülmüştür. Demek ki yapılabilir durumdadır.

·         Durguları görünür kılar. Bunun için, heykelde boşluğun görünür kılınmasına benzer bir akıl yürütme kullanabilir, kullanmayabilir de.

·         Motor dilinin soyutlama düzeyini ilerletmesi gerekir. Modern dans bile hala aritmetik düzeyinde. Motor dil kendi üzerine konuşabilir olmalı, yani analiz kullanabilmeli.

·         Deneyselliklere açık olmalı. Hangi deneyselliklerin yapılacağı söyenlemese gerek ama yapılmaması gereken deneysellikler çocukların ilk aklına gelen düzeyde şeyler. Örnekse: ‘Roseland’da kadın-erkek ilişikisi ayağa basma gibi basit bir şeyle simgelenir.

·         Güzel olanla değil, çıplak olanla uğraşır. Çıplak olan güzelse, onunla da uğraşır. Çıplak olan çoğunluk çirkindir, o zaman da çirkinle uğraşır.

·         Öncü dans bir zorunluluk değildir ama öncü olmayan sanat da hemen hemen hiç sanat olamamıştır. Ya da başka bir deyişle: Geleneksel sanat eksik bir sanattır.

·         Dans öncü sanatlıkta 1 kez öne geçmiş, sonra geri düşmüştür. Yeniden başa geçebilir, geçmeyebilir de. Bunun için sinemaya başvurması neredeyse zorunludur, zaten çoktan başvurdu bile. Bu konudaki örnekler (‘danskameraistanbul’ 1. şenliğinde gösterilen örneklerin gösterdiği üzere) başarısızlığın bile çok altındadır.

·         Dans filminin (dansın da) yaşamın Piaget evrelerine bir yorum getirmesi gerek. Bu kouda film, sahneden daha avantajlı durumda.

·         Dansın ayral yorumu gerek. Örneğin eşcinsel dansı yok ama eşcinsel erkek dansçı çok.

·         Dansın, japon baletler için devinim yorumu gibi, kültürlerarası bir yorumu gerek. Bununla çokdilli ‘Mahabbarata’ kastedilmiyor.

·         Dansın güzelin yerine, bilimin doğrusu, felsefenin / ahlakın iyisi gibi bir değer koyabilmeli. Düşünce dansı yapılabiliyorsa, bu da yapılabilir.

·         Dansa nötroseksüalite katılabilmeli.

·         Motor dili bir dil ve ötedil durumuna getirmek gerekli. Motor dille mecaz anlatım yapılabilmeli ve bu da tiyatronun mecazi mimik ve jestlerinden başka bir şey olmalı.

·         Söz, mümkünse mantık ve matematik, yani ötelenmiş olarak motor dile katılmalı. Dansın geometresi zaten var. Bu da yapılabilir.

·         Dansın motor dili kullanıyor olması onu, asal duyu-dilli yapar. Ötesöz ve saf müzik bu konuda birçok avantaja sahip. Bunun benzerlerini dans da yaratabilir.

(26 Nisan - 1 Mayıs 2007)